Συχνές ερωτήσεις

1. Τι είναι μια καμπάνια αλλαγής του αφηγήματος;

Μια καμπάνια αλλαγής του αφηγήματος επικεντρώνεται στο συναισθηματικό κομμάτι, απευθύνεται στην ενσυναίσθηση, διηγείται αληθινές ιστορίες, προσπαθεί να δημιουργήσει ένα ζεστό συναίσθημα που μπορεί εύκολα να συγκινήσει το κοινό, δεν απέχει από την κοινή λογική, και τελικά στοχεύει στην καρδιά.1  Αφού έχουμε δημιουργήσει ζεστά και οικεία συναισθήματα, προσθέτουμε στοιχεία που προκαλούν το κοινό να σκεφτεί διαφορετικά, λ.χ. ένα στοιχείο ασυμφωνίας – και με την προσέγγιση αυτή βρίσκουμε σημεία σύνδεσης και ανοίγματα. Αν εφαρμόσεις αυτή την ευφυή συναισθηματικά μέθοδο και κάνεις το μέσο κοινό να αισθανθεί ότι το συμπεριλαμβάνεις στην κουβέντα, μπορείς να ανοίξεις έναν διάλογο και να συζητήσεις εκτενώς και ειλικρινά για τα ζητήματα που θέλεις. Σε αντίθεση με άλλες μεθόδους που συχνά χρησιμοποιούνται σε προοδευτικές καμπάνιες, οι καμπάνιες που στήνουμε εδώ δεν είναι αναλυτικές, νοητικές, δεν ρίχνουν το βάρος στα στοιχεία και τα τεκμήρια, δεν πάμε να αποδομήσουμε μύθους, δεν μιλάμε μόνο για δικαιώματα και δεν απευθυνόμαστε στο μυαλό.
 

2. Μήπως η μέθοδος αναπλαισίωσης είναι τελικά ένας ανήθικος χειρισμός στη δημόσια συζήτηση;

Ένα θέμα που επανέρχεται συνεχώς αφορά το ηθικό κομμάτι της αναπλαισίωσης: μήπως τελικά κάνουμε ό,τι κάνουν και οι αδίστακτοι πολιτικοί, μήπως κάνουμε απλώς προπαγάνδα; Και άρα είναι καλύτερο να επιμείνουμε στα στοιχεία. Απαντάμε σε αυτή την άποψη με μια πραγματικότητα, μια ανάγκη και μια πράξη, δίνοντας επιχειρήματα που μπορούν να σε προστατεύσουν από παρόμοιες κατηγορίες. 
 
Πρώτον, η πραγματικότητα: η πολιτική και οι πολιτικές αντιπαραθέσεις δεν περιορίζονται ποτέ μόνο στα στοιχεία. Οι αξίες των εμπλεκόμενων μερών (από όλες τις πλευρές!) τα οδηγούν (όπως και εσένα!) να δώσουν προτεραιότητα και προσοχή σε διαφορετικά στοιχεία και αποτελέσματα. Έρευνες έχουν δείξει ότι άνθρωποι με βλάβη στις περιοχές εκείνες του εγκεφάλου που επεξεργάζονται τα συναισθήματα δεν μπορούν καθόλου να πάρουν μια απόφαση όταν έχουν να διαλέξουν ανάμεσα σε δύο ομάδες στοιχείων. Δηλαδή οι αξίες, τα συναισθήματα και τα πλαίσια αποτελούν θεμελιώδες κομμάτι σε κάθε διαδικασία λήψης αποφάσεων.2  
 
Δεύτερον, στην πράξη, όλες οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που θέλουν να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους, άρα και οι ομάδες με τις οποίες δουλεύουμε, συνήθως συμφωνούν με τις απόψεις ενός πολιτικού χώρου και όχι ενός κόμματος (π.χ. έχουν φιλελεύθερες ιδέες αλλά δεν ανήκουν στους Φιλελεύθερους), είναι σαφώς προσανατολισμένες σε αξίες και αποτελέσματα, χωρίς κομματική ένταξη.3  Η αυστηρή συνέπεια σε αυτήν την οπτική βοηθάει απέναντι σε αιτιάσεις για προπαγάνδα. Εξάλλου, βασικό στοιχείο της προσέγγισής μας είναι η απόλυτη διαφάνεια σε σχέση με το τι κάνουμε, πού απευθυνόμαστε και γιατί.4  
 
Τέλος, οι υποστηρικτές αντιμεταναστευτικών θέσεων χειρίζονται με μεγάλη επιτυχία τα συναισθηματικά κουμπιά του κόσμου τον τελευταίο καιρό. Υπάρχει λοιπόν η ανάγκη να αλλάξουμε το κλίμα και να επαναφέρουμε στη δημόσια συζήτηση μια προοδευτική οπτική.5

3. Ποια αφηγήματα μπορώ να χρησιμοποιήσω ώστε να αλλάξω γρήγορα τη δημόσια συζήτηση για τη μετανάστευση; 

Μερικές φορές οι άνθρωποι σκέφτονται ότι η μέθοδος αναπλαισίωσης περιλαμβάνει κάποια «μαγικά λόγια» που μπορούν να αλλάξουν το κλίμα στη δημόσια συζήτηση μέσα σε μια βδομάδα! Ο Lakoff συνοψίζει πολύ εύστοχα την πραγματική πρόκληση:
 
«Η αναπλαισίωση δεν είναι ούτε απλή ούτε εύκολη. Δεν ψάχνουμε τα μαγικά λόγια. Τα πλαίσια είναι ιδέες, όχι σλόγκαν. Η αναπλαισίωση είναι περισσότερο μια διαδικασία όπου εντοπίζουμε τι είναι αυτό που εμείς και οι ομοϊδεάτες μας υποσυνείδητα πιστεύουμε, το συνειδητοποιούμε, και το επαναλαμβάνουμε ώσπου να ενταχθεί στον δημόσιο λόγο. Αυτό δεν μπορεί να γίνει εν μία νυκτί. Είναι μια διαρκής διαδικασία. Απαιτεί επανάληψη, συγκέντρωση και αφοσίωση».6

Η μέθοδος αναπλαισίωσης λοιπόν δεν είναι ένα μαγικό ραβδάκι. Θέλει χρόνο, ενέργεια και αφοσίωση για να αλλάξεις τον δημόσιο λόγο και να αναδιαμορφώσεις τις προσδοκίες με μια μέθοδο στρατηγικής επικοινωνίας.

4. Μήπως όλα αυτά τα πλαίσια είναι φούμαρα, γιατί μιλάμε για ασαφή και απρόβλεπτα πράγματα;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η θεωρία των πλαισίων είναι της μόδας, άρα θα βρεθούν και άνθρωποι που θα υπερβάλλουν ή που θα μειώσουν την πολυπλοκότητα αυτής της μεθόδου για να την «πουλήσουν» ως γρήγορη πανάκεια για τα περίπλοκα κοινωνικά προβλήματα – δεν είναι, δυστυχώς. Όμως οι καμπάνιες με αυτή την οπτική είναι σχετικά καινούργιες και έχουμε δει ότι με σημαντική επένδυση χρόνου, ενέργειας και πόρων μπορούμε να φέρουμε αποτελέσματα στο νέο αυτό περιβάλλον πόλωσης και λαϊκισμού. 
 
Επί της ουσίας, έχει αναγνωριστεί πολλαπλά ότι με την εφαρμογή των πλαισίων μπορούν να αλλάξουν οι προτεινόμενες λύσεις, εάν γίνουν αποδεκτά διαφορετικά πλαίσια και ορισμοί για τα προβλήματα.7  Για παράδειγμα, οι τρέχουσες συζητήσεις σε σχέση με το ζήτημα των ναρκωτικών αποτελούν κλασική περίπτωση όπου για το ίδιο κοινωνικό πρόβλημα θα βρεθούν διαφορετικές επιλογές/λύσεις αναλόγως αν θα τοποθετηθεί σε ένα πλαίσιο ποινικής αντιμετώπισης ή σε ένα πλαίσιο ιατρικής αντιμετώπισης και ελαχιστοποίησης των συνεπειών. Εάν ψηλαφίσουμε λοιπόν τις συνθήκες και τα κίνητρα που οδηγούν στην αποδοχή πιο θετικών και συμπεριληπτικών πλαισίων, μόνο πολύτιμη μπορεί να είναι η συνεισφορά μας. Σε κάθε περίπτωση, η στιβαρή διαδικασία αξιολόγησης της καμπάνιας, οποιαδήποτε προσέγγιση κι αν έχεις ακολουθήσει, αποτελεί κλειδί για να αποδείξεις την επιρροή της καμπάνιας.

5. Ποια διαφορά έχει το αφήγημα ή ο (δημόσιος) λόγος από το πλαίσιο;

Η ανάλυση λόγου είναι η μελέτη της γλώσσας που χρησιμοποιείται, ενώ το αφήγημα αναφέρεται περισσότερο στις ιστορίες που χρησιμοποιούμε για να εξηγήσουμε μεταξύ μας διάφορα θέματα, όπως πολιτικά (ωστόσο, σε αυτή τη δεύτερη ερμηνεία, στον ακαδημαϊκό λόγο ο λόγος και το αφήγημα συχνά χρησιμοποιούνται ως ισοδύναμες έννοιες). Τα πλαίσια είναι αφηγήματα/ιστορίες που παγιώνονται με την κοινωνικοποίησή μας και με τον καιρό φτάνουν να αποτελούν μέρος της ταυτότητάς μας, ώσπου συνδιαμορφώνουν τελικά την κοινή λογική (δες τον ορισμό των πλαισίων για περισσότερες λεπτομέρειες).

6. Σε αυτή την εργαλειοθήκη γιατί δεν γίνεται διάκριση ανάμεσα στους αιτούντες άσυλο / τους πρόσφυγες και τη μετανάστευση/ένταξη/συμπερίληψη;

Στη συζήτηση για τους ανθρώπους που αλλάζουν τόπο, πολλές και πολλοί θεωρούν πολύ σημαντικό να είναι συνεπείς ως προς την ορολογία και να διαχωρίζουν αυτούς που αιτούνται άσυλο από τους ανθρώπους που βρίσκονται σε μια ευρύτερη διαδικασία μετανάστευσης/ένταξης/συμπερίληψης. Ωστόσο, στον δημόσιο λόγο, σπάνια δίνεται σημασία στη διάκριση αυτή, συνήθως μάλιστα δεν γίνεται καν κατανοητή. Μιας και οι καμπάνιες που μας αφορούν στοχεύουν σε αυτόν τον δημόσιο λόγο, αρχικά έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια τόσο ασαφή οπτική του ζητήματος. Άλλοι λένε ότι το μεταναστευτικό είναι κάτι σαν λυδία λίθος και πυροδοτεί γενικότερες συζητήσεις για το πώς αντιλαμβανόμαστε το «εμείς» στις κοινωνίες μας.8  Θέλουμε λοιπόν να ξεκαθαρίσουμε ότι όταν λέμε «(η συζήτηση για) το μεταναστευτικό» αναφερόμαστε σε αυτή την αδιαχώριστη γκρίζα ζώνη στην οποία αναφέρεται και ο δημόσιος λόγος, αλλά πιστεύουμε ότι εάν κινητοποιήσουμε αποτελεσματικά το κοινό, μακροπρόθεσμα θα κατανοηθούν καλύτερα και θα χρησιμοποιηθούν οι κατάλληλοι διακριτικοί όροι.

• 1Ganz, Marshall (2011), «Public Narrative, Collective Action, and Power». Accountability through Public Opinion: From Inertia to Public Action, επιμ.: Sina Odugbemi, Taeku Lee, World Bank Group, σ. 269–286.
• 2Ganz, Marshall (2011), «Public Narrative, Collective Action, and Power». & Lewandowsky, S., Ecker, U., Seifert, C. M., Schwarz, N., & Cook, J. (2012), «Misinformation and Its Correction: Continued Influence and Successful Debiasing», Psychological Science in the Public Interest, ένθετο, 13, 106–131.
• 3Blockstein, David E. (2002), «How to Lose Your Political Virginity while Keeping Your Scientific Credibility», BioScience, τόμος 52, τεύχος 1, σ. 91–99.
• 4Crompton, T. (2010), Common Cause. The Case for Working with our Cultural Values, WWF-UK, Μεγάλη Βρετανία.
• 5Lakoff, George (2014), Don't think of an elephant!: know your values and frame the debate : the essential guide for progressives, 2η έκδοση, Chelsea Green Pub. Co., White River Junction, Βερμόντ.
• 6Lakoff, George (2014), Don't think of an elephant!: know your values and frame the debate : the essential guide for progressives.
• 7Druckman, J. N. (2001), «On the limits of framing effects: who can frame?», Journal of Politics, 63, σ. 1041-1066. & Lewandowsky, S., Ecker, U., Seifert, C. M., Schwarz, N., & Cook, J. (2012), «Misinformation and Its Correction: Continued Influence and Successful Debiasing», Psychological Science in the Public Interest, ένθετο, 13, σ. 106-131.
• 8Crawley, H., McMahon, S. & Jones, K. (2016), Victims and Villains: Migrant Voices in the British Media, Centre for Trust, Peace and Social Relations, Πανεπιστήμιο Coventry.