0.0 Εισαγωγή στις Οδηγίες

Αυτό το πακέτο οδηγιών απευθύνεται σε όσες και όσους οργανώνουν καμπάνιες με θετικό πρόσημο και θέλουν να απευθυνθούν πιο αποτελεσματικά στο μέσο κοινό, τον «μεσαίο χώρο» της κοινωνίας, έτσι ώστε να αναχαιτίσουν την υπερίσχυση των λαϊκιστικών απόψεων και να επαναφέρουν στην ατζέντα τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη. Είναι πλέον κοινός τόπος ότι η συνήθης πρακτική, δηλαδή η επιχειρηματολογία που βασίζεται στα στοιχεία και στα δικαιώματα, δεν βοηθάει στην προώθηση προοδευτικών απόψεων· επίσης, καθώς οι λαϊκιστές κερδίζουν όλο και περισσότερες ψήφους στην Ευρώπη, πρέπει να δοκιμάσουμε κάτι διαφορετικό ώστε να ισορροπήσουμε ξανά τη δημόσια συζήτηση. Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις προκλήσεις αυτές, δες την εισαγωγή στην εργαλειοθήκη.

Να αλλάξουμε την ατζέντα και να κάνουμε καμπάνιες που θα κινητοποιούν αποτελεσματικά ένα ευρύτερο κοινό

Στον πυρήνα αυτής της εργαλειοθήκης βρίσκεται μια μέθοδος βασισμένη στις καθιερωμένες θεωρίες και στη διεθνή εμπειρία από τις καμπάνιες αλλαγής του αφηγήματος (narrative change campaigns), οι οποίες χτίζονται με τη μέθοδο της αναπλαισίωσης. Σε συναισθηματικά φορτισμένες συζητήσεις, όπως η τωρινή συζήτηση για το μεταναστευτικό, οι αξίες, οι αγωνίες και η συναισθηματική επένδυση των εμπλεκομένων μπορούν να αποτελέσουν τα εργαλεία για τη μετάβαση σε έναν πραγματικό διάλογο και μια αληθινή κινητοποίηση. Χωρίς έναν τέτοιο διάλογο, που περιλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους και τους δίνει χώρο να εκφραστούν, η συζήτηση δεν πρόκειται να αλλάξει πλαίσιο.1  Μια μέθοδος συναισθηματικά ευφυής, με στόχο την αλλαγή του αφηγήματος και την αναπλαισίωση της συζήτησης, συνήθως περιλαμβάνει τις εξής αρχές:
 

• Αναγνωρίζουμε τις δικαιολογημένες ανησυχίες που έχει το κοινό-στόχος·
• Θεμελιώνουμε την καμπάνια πάνω σε αξίες κοινές, θετικές και ενωτικές·
• Αρχίζουμε με μηνύματα ηχηρά, προσανατολισμένα προς μια λύση, τα οποία συγκινούν το κοινό και ξυπνάνε ζεστά και οικεία συναισθήματα· έπειτα:
• Προσθέτουμε ένα στοιχείο που προκαλεί το κοινό να σκεφτεί διαφορετικά, λ.χ. ένα στοιχείο ασυμφωνίας. Με αυτόν τον τρόπο η μέθοδος αυτή δημιουργεί ανοίγματα.
• Ακούμε και θέτουμε ανοιχτά ερωτήσεις με τρόπο λογικό και πολιτισμένο, έτσι ώστε να μπορεί να αναπτυχθεί εποικοδομητικός διάλογος· ανοίγουμε έτσι έναν δίαυλο για να μπορούμε να υπερασπιζόμαστε με σαφήνεια τις προοδευτικές ιδέες, να κινητοποιούμε.

Η δύναμη της μεθόδου αναπλαισίωσης έγκειται στο ότι θεμελιώνεις την απεύθυνσή σου σε ιστορίες και αξίες που προέρχονται από την κοινότητα στην οποία απευθύνεσαι και έχουν απήχηση· αρχίζοντας έτσι, και συνεχίζοντας με μια διαδικασία ανοιχτή και συμπεριληπτική κατά την οποία η μία πλευρά ακούει την άλλη, μπορείς να αντιπαρατεθείς δυναμικά στις λαϊκιστικές απόψεις.

Στοχεύουμε καθαρά στην καρδιά, όχι στο μυαλό

 

Μια καμπάνια αλλαγής του αφηγήματος προτάσσει το συναίσθημα, συγκινεί, αφηγείται ιστορίες βγαλμένες μέσα από την εμπειρία, θέλει να δημιουργήσει ένα συναίσθημα ζεστό που συνεπαίρνει το κοινό της, προσπαθεί να λέει πράγματα σχεδόν αυτονόητα, και, τέλος, απευθύνεται πολύ περισσότερο στην καρδιά παρά στο μυαλό.
Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει πώς η προσέγγιση αυτή αποτελεί βασικό πυλώνα στη δημιουργία κοινωνικών κινημάτων.2

Εστιάζουμε σε ομάδες που μπορούμε να τις κερδίσουμε – το «ευμετάβλητο μέσο κοινό»

Στις καμπάνιες πρέπει να σκεφτόμαστε στρατηγικά για το πώς να εφαρμόσουμε τη μέθοδο αναπλαισίωσης: σε ομάδες που μπορούμε να μεταπείσουμε και σε μια έκταση που το κέρδος αυτό μπορεί να αλλάξει τις ισορροπίες στη δημόσια συζήτηση. Γι’ αυτό και εστιάζουμε αυτή την εργαλειοθήκη στο λεγόμενο «ευμετάβλητο μέσο κοινό». Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες το 60-70% του πληθυσμού δεν εμπλέκεται, δεν είναι ενημερωμένο, δεν έχει ενδιαφέρον για το ζήτημα, είναι όμως ανοιχτό σε προοδευτικές απόψεις – και άρα ευμετάβλητο.3  Βέβαια, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να οξύνουμε τη ματιά μας για όσες και όσους βρίσκονται εκτός του κύκλου των άμεσων υποστηρικτριών/τών μας· θα πρέπει επίσης να θέλουμε να εμπλέξουμε τους ανθρώπους αυτούς σε καμπάνιες. Η μέθοδος αυτή μπορεί να μην είναι κατάλληλη για όλες και όλους. Χρειάζεται όμως να κατανοήσουμε και να υποστηρίξουμε όσες και όσους διαλέξουν αυτό το δρόμο και να αναγνωρίσουμε ότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό κομμάτι στον αγώνα.

Στη σελίδα με τα παραδείγματα από πραγματικές καμπάνιες περιγράφονται πολλές καμπάνιες που στήθηκαν με αυτή τη μέθοδο. Εδώ ξεχωρίζουμε τρεις, στις οποίες αναφερόμαστε συχνά σε αυτές τις Οδηγίες:

Η εργαλειοθήκη και οι Οδηγίες αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του έργου του ICPA «Reframe the debate! New migration narratives for constructive dialogue» (2017-2019), ως μέρος του προγράμματος Demokratie leben, με την υποστήριξη του γερμανικού ομοσπονδιακού Υπουργείου Οικογενειακών Υποθέσεων, Ηλικιωμένων Πολιτών, Γυναικών και Νεολαίας και του Social Change Initiative.

Στο πλαίσιο της δουλειάς σε αυτό το πρόγραμμα, από το 2017 στηρίζουμε άμεσα όσες και όσους στήνουν καμπάνιες αλλαγής του αφηγήματος με θετικό πρόσημο. Οι Οδηγίες αυτές είναι βασισμένες στην εμπειρία από διάφορες καμπάνιες και τα όσα έχουμε μάθει στην πράξη στη Γερμανία, αλλά και από συνεργάτες και καμπάνιες διεθνώς. Συγκεκριμένα, η εργαλειοθήκη βασίζεται σε μια διατομεακή προσέγγιση της δημόσιας συνηγορίας, της πλαισίωσης και του καθορισμού της ατζέντας. Συνδυάζει στοιχεία από τους τομείς της πολιτικής επικοινωνίας,4 των συμπεριφορικών οικονομικών,5 της γνωσιακής γλωσσολογίας,6 της κοινωνικής ψυχολογίας7 και της διαπραγμάτευσης,8 αλλά κυρίως εστιάζει στο πώς η γνώση από τους τομείς αυτούς έχει εφαρμοστεί στην πράξη σε καμπάνιες για το μεταναστευτικό σε όλο τον κόσμο.9  

Ο σκοπός αυτών των οδηγιών είναι:

• να υποστηρίξουμε την ενίσχυση του δυναμικού όσων οργανώνουν καμπάνιες, ώστε οι καμπάνιες αυτές, στη συζήτηση για το μεταναστευτικό, να απευθύνονται πιο αποτελεσματικά στο μέσο κοινό και να δημιουργούν χώρο για διάλογο σχετικά με την πολιτική και τις πιθανές λύσεις ο οποίος θα βασίζεται στη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη·
• να καθοδηγήσουμε όσους στήνουν καμπάνιες ώστε να ακολουθήσουν μια στρατηγική προσέγγιση βασισμένη σε κεντρικούς πυλώνες, συμπεράσματα από την πράξη, και σε μια διαδικασία προσαρμοσμένη στην πράξη, για να σχεδιάσουν καμπάνιες αλλαγής του αφηγήματος·
• να εμπνεύσουμε και να ενδυναμώσουμε όσους στήνουν καμπάνιες, κάνουν ακτιβισμό ή δημόσια συνηγορία, ώστε να υιοθετήσουν μια προσέγγιση αναπλαισίωσης και αλλαγής του αφηγήματος στη δουλειά τους ή/και να υποστηρίξουν όσες και όσους διαλέγουν αυτό το δρόμο.

Οι οδηγίες είναι σαφώς εστιασμένες στο να υποστηρίζουν έμπρακτα τις καμπάνιες, και δομούνται γύρω από την παρακάτω Διαδικασία Σχεδιασμού Καμπάνιας για την Αλλαγή του Αφηγήματος, η οποία είναι μέρος της εργαλειοθήκης:

Αναλύουμε τις ενότητες σε καθένα από τα πέντε βήματα και υποστηρίζουμε όσες και όσους στήνουν καμπάνιες:

• παρουσιάζοντας κάθε ενότητα με τρόπο εύληπτο,
• φωτίζοντας τα στοιχεία που έχουμε από τις καμπάνιες στην πράξη ή από την έρευνα,
• προτείνοντας στοχευμένες ερωτήσεις σε όσους στήνουν καμπάνιες, ώστε να τους βοηθήσουμε να οργανώσουν τη δουλειά τους.

Πριν πάμε στα βήματα, ας αρχίσουμε την ενότητα των οδηγιών με μια εισαγωγή στη δύναμη των πλαισίων: γιατί παίζουν κεντρικό ρόλο στην πρόκληση που αντιμετωπίζουμε και πώς οδηγούν σε λύσεις.

<< Εισαγωγή στην εργαλειοθήκη - 0.1 >>

• 1Fischer, Frank & Herbert Gottweis [επιμ.] (2012The Argumentative Turn Revisited: Public Policy as Communicative Practice, Duke University Press, Durham.& Scholten, P. & F. Van Nispen (2008),«Building Bridges Across Frames? A Meta-Evaluation of Dutch Integration Policy»,Journal of Public Policy 28/2, σ.181-205.
• 2Ganz, Marshall (2011), «Public Narrative, Collective Action, and Power». Accountability through Public Opinion: From Inertia to Public Action, επιμ.: Sina Odugbemi, Taeku Lee, World Bank Group, σ. 269–286.
• 3Στην Ελλάδα το 62% του πληθυσμού χαρακτηρίζεται από μετριοπαθείς στάσεις με βάση τα ευρήματα της έρευνας «Αντιλήψεις περί εθνικής ταυτότητας, μετανάστευσης και προσφύγων στην Ελλάδα». Η έρευνα εκπονήθηκε από την Ipsos Greece για τον οργανισμό More in Common και χρηματοδοτήθηκε από το Social Change Initiative. Την επιμέλεια της ελληνικής έκδοσης της έρευνας την είχε το Human Rights 360.
• 4Entman, Robert M. (2003). «Cascading Activation: Contesting the White House's Frame After 9/11», Political Communication, 20:4, 415–432. &Druckman, J. N. (2001).«On the limits of framing effects: who can frame?», Journal of Politics, 63, 1041–1066. & Scheufele, Dietram A. (1999). «Framing as a theory of Media Effects», Journal of Communication, χειμώνας 1999, σ.103–122.
• 5Kahneman, Daniel (2011). Thinking, Fast and Slow, Farrar, Straus and Giroux, Νέα Υόρκη. & Thaler, R. H., & Sunstein, C. R. (2009). Nudge: Improving decisions about health, wealth, and happiness, Penguin Books, Νέα Υόρκη.
• 6Lakoff, George (2002).Moral Politics: How Liberals and Conservatives Think, The University of Chicago Press, Σικάγο. & Lakoff, George (2014).Don't think of an elephant!: know your values and frame the debate: the essential guide for progressives,2ηέκδοση, Chelsea Green Pub. Co., White River Junction, Βερμόντ.
• 7Lewandowsky, S., Ecker, U., Seifert, C. M., Schwarz, N., & Cook, J. (2012). «Misinformation and Its Correction: Continued Influence and Successful Debiasing», Psychological Science in the Public Interest, ένθετο, 13, 106–131.
• 8Stone, D., Patton, B., & Heen, S. (2000). Difficult conversations: How to discuss what matters most, Penguin Books, Νέα Υόρκη. & Ury, W. (1991).Getting past no: Negotiating with difficult people, Bantam Books, Νέα Υόρκη.
• 9ΗΠΑ – America’s Voice, Frameworks Institute, The Narrative Initiative, Welcoming America & Ηνωμένο Βασίλειο – British Future, HOPE not Hate, Migration Exchange, Social Change Initiative.