3.3 Προετοίμασε την ομάδα
Το τρίτο βήμα στον σχεδιασμό μιας καμπάνιας αλλαγής του αφηγήματος –Βήμα 3: Προετοιμάσου για δράση και αντιδράσεις– περιλαμβάνει τρεις ενότητες που θα σου δείξουν πώς να δοκιμάσεις τα εργαλεία της καμπάνιας που ετοίμασες στο προηγούμενο βήμα. Θα σε βοηθήσουν επίσης να προετοιμάσεις την ομάδα για το λανσάρισμα της καμπάνιας. Σε αυτή τη σελίδα εστιάζουμε στην τρίτη ενότητα –Προετοίμασε την ομάδα.
Οι περισσότερες καμπάνιες αλλαγής του αφηγήματος περιλαμβάνουν έναν ετερογενή κύκλο ατόμων που θα απευθυνθούν άμεσα και στοχευμένα σε διαφορετικά κοινά: από policymakers έως δημοσιογράφους και απλούς ανθρώπους. Αυτά τα άτομα μπορούν να αναλάβουν πολλούς και διαφορετικούς ρόλους στην καμπάνια, να γίνουν οι κύριοι εκπρόσωποί της, να δρουν υποστηρικτικά, να κάνουν επικοινωνιακή δουλειάκαι ακτιβιστικές δράσεις εκ μέρους της καμπάνιας, να συμμετέχουν δηλαδή ενεργά στη μετάδοση του μηνύματος. Πρέπει λοιπόν να είναι όλες και όλοι εξίσου καλά ενημερωμένες/οι για τα βασικά στοιχεία και τα μηνύματα της καμπάνιας. Πιο σημαντικό όμως, και σε συμφωνία με τη μέθοδο αναπλαισίωσης που αναλύεται σε αυτές τις Οδηγίες, είναι να νιώθουν έτοιμες/οι να εμπλέξουν το κοινό-στόχο με τρόπο τέτοιο, ώστε οι άνθρωποι του μέσου κοινού να υποδεχτούν θερμά την καμπάνια και τα μηνύματα. Γιατί μόνο έτσι υπάρχει η πιθανότητα να ανοίξει ένας διάλογος που θα αποτελέσει τη βάση για την επιτυχία της καμπάνιας και θα ανοίξει τον δρόμο για μια ουσιαστική συζήτηση.
Σε αυτή την ενότητα δεν θα δώσουμε συμβουλές για το πώς να διαμορφώσεις τις συνεντεύξεις στα ΜΜΕ ή πώς να χειριστείς τις/τους policymakers· θα εστιάσουμε στο πώς να κινητοποιήσεις αποτελεσματικά το μέσο κοινό, γιατί αυτό το κομμάτι δεν καλύπτεται από τους περισσότερους άλλους οδηγούς για καμπάνιες και αποτελεί τη μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι συνεργάτες μας από την κοινωνία των πολιτών. Επίσης, άνθρωποι με μεγάλη εμπειρία στις καμπάνιες θεωρούν ότι όταν δίνεις συνέντευξη σε ΜΜΕ πρέπει να σκέφτεσαι ότι απευθύνεσαι σε αυτό ακριβώς το μέσο κοινό, αφού αυτούς τους ανθρώπους προσπαθείς να κινητοποιήσεις. Αυτό σημαίνει ότι όταν έχεις απέναντί σου μία/έναν δημοσιογράφο, ουσιαστικά πρέπει να απαντάς στις ερωτήσεις σαν να απαντάς απευθείας στο μέσο κοινό.
Για να σε βοηθήσουμε σε αυτό το στάδιο της προετοιμασίας, πρώτα περιγράφουμε τρεις αρχές που διέπουν μια προσέγγιση που στόχο έχει να κινητοποιήσει εποικοδομητικά το μέσο κοινό, βασισμένη στις αρχές του διαλόγου και της ευγένειας. Στην επόμενη σελίδα θα περιγράψουμε τρεις πρακτικές μεθόδους για να κάνεις πράξη αυτές τις αρχές, σχεδιασμένες για να σε υποστηρίξουν στην προετοιμασία της ομάδας ώστε να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει το ευρύ φάσμα επικοινωνιακών προκλήσεων που θα προκύψουν στη διάρκεια της καμπάνιας.
Αρχή 1η: Επένδυσε σε έναν ανοιχτό, πολιτισμένο διάλογο.
Σε αυτή την εργαλειοθήκη είναι έμφυτη η λογική μιας μεθόδου καμπάνιας που βασίζεται στην ευγένεια, γιατί αναγνωρίζουμε την ανάγκη να κινητοποιήσουμε το ευμετάβλητο μέσο κοινό ώστε να λύσουμε ένα ευρύτερο κοινωνικό πρόβλημα. Εάν πιστεύουμε ότι η λύση στα κοινωνικά προβλήματα πρέπει να περιλαμβάνει διαφορετικές ομάδες ανθρώπων που δεν συμφωνούν απαραιτήτως μαζί μας και εάν επιθυμούμε να κινηθούμε προς έναν χώρο «μη βίαιης συνύπαρξης», τότε δεν μπορούμε παρά να υιοθετήσουμε μια μέθοδο που κινητοποιεί και πείθει με τρόπο πολιτισμένο όσες και όσους δεν είναι με το μέρος μας.1
Το ζήτημα περιγράφεται τέλεια στη φράση που αποτελεί τον τίτλο ενός κεφαλαίου στο βιβλίο του Haidt (το ηθικού ψυχολόγου που έχουμε αναφέρει σε προηγούμενα βήματα): «Γιατί να μην διαφωνούμε πιο εποικοδομητικά;».2
Αυτή η θεώρηση της ευγένειας δεν έχει να κάνει με καλούς τρόπους και καθωσπρέπει συμπεριφορά μόνο και μόνο για το φαίνεσθαι· μας απασχολεί να συνειδητοποιήσουμε ότι αποτελεί στοιχειώδη ευγένεια να ακούμε πρώτα τις απόψεις των άλλων και να αποκρινόμαστε με τρόπο που φανερώνει ήπιο τόνο και διάθεση να ανοίξουμε τον διάλογο, ακόμη κι αν διαφωνούμε με τις απόψεις των άλλων.3
Όταν φερόμαστε έτσι σηματοδοτούμε επίσης ότι εμπλεκόμαστε εποικοδομητικά σε μια κοινή προσπάθεια απέναντι σε μια κοινή πρόκληση.4
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2 – Κέντρο Προσευχής Σρούσμπερι – Hope not Hate – Μεγάλη Βρετανία
Αυτή η καμπάνια του Hope not Hate χτίστηκε γύρω από ένα πλαίσιο αξιοπρέπειας. Η εποικοδομητική προσέγγιση του θέματος που πρόβαλλε η καμπάνια ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με άτομα από τον ακροδεξιό χώρο που οργάνωναν βίαιες διαμαρτυρίες στο δρόμο. Το Hope not Hate επιχειρηματολογούσε στη «γραμμή» της αξιοπρέπειας, λέγοντας ότι εμείς είμαστε άνθρωποι λογικοί και εποικοδομητικοί, πρόθυμοι να εμπλακούμε στη διαδικασία της συζήτησης με πολιτισμένο τρόπο. Αυτή η συμβιβαστική προσέγγιση λειτούργησε πολύ καλά και με το μέσο κοινό.
Αρχή 2η: Προετοίμασε την ομάδα σου να υιοθετήσει μια προσέγγιση που εκτιμάει περισσότερο τον διάλογο παρά την υπεροχή στα επιχειρήματα.
Πολλοί άνθρωποι που στήνουν καμπάνιες με θετικό πρόσημο, στην προσπάθειά τους να κινητοποιήσουν το ευρύ κοινό, θεωρούν ότι ο ρόλος μας είναι να πείσουμε τους άλλους πως εμείς έχουμε δίκιο κι αυτοί άδικο, να τους βάλουμε μάλιστα να το παραδεχτούν – δηλαδή να φτάσουμε σε ένα αποτέλεσμα μηδενικού αθροίσματος.5 Ωστόσο, όπως συχνά επαναλαμβάνουμε σε αυτή την εργαλειοθήκη, η συζήτηση για το μεταναστευτικό είναι συναισθηματικά φορτισμένη και οι άνθρωποι που εμπλέκονται σε αυτήν είναι τόσο προσκολλημένοι στα σενάριά τους, σε βαθμό που μια παρέμβαση βασισμένη αμιγώς στη λογική έχει ελάχιστες πιθανότητες να επικρατήσει. Σύμφωνα με μια βασική πηγή για το ζήτημα, «σχεδόν πάντοτε στις δύσκολες συζητήσεις, το θέμα δεν είναι να βάλουμε κάτω τα σωστά στοιχεία. Έχουμε πάντοτε να κάνουμε με αντικρουόμενες προσλήψεις, ερμηνείες και αξίες».6
Πιστεύουμε ότι έχει μεγάλο νόημα να χειριστούμε πιο αποτελεσματικά τις αντικρουόμενες αυτές αξίες όταν απευθυνόμαστε στο μέσο κοινό. Αυτό σημαίνει να ανοίγουμε τον διάλογο με τρόπο συναισθηματικά ευφυή, έτσι ώστε το κοινό μας να αισθάνεται πως συμμετέχει στη συζήτηση, ότι οι απόψεις τους γίνονται σεβαστές, ότι έχουν το περιθώριο να θέσουν ερωτήσεις και να πειστούν. Για να μην παρεξηγηθούμε: αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξεις τις απόψεις σου· όμως η προσέγγισή σου και ο τόνος σου θα πρέπει να μην φανερώνουν κρίση και επίκριση και ο τρόπος σου να είναι πολιτισμένος.
Η προσέγγιση αυτή μπορεί να προκαλέσει την κριτική των ομοϊδεατών μας, που είναι πιθανόν να μας κατηγορήσουν για ξεπούλημα. Αυτή είναι μια πρόκληση που μπορεί να αντιμετωπίσουμε, και μια καλή απάντηση είναι ένα από τα σλόγκαν αυτής της εργαλειοθήκης: «κατανοώ δεν σημαίνει συμφωνώ» – με άλλα λόγια, η δράση και η εμπλοκή με τρόπο που δείχνει κατανόηση δεν σημαίνει και απόλυτη συμφωνία. Ο λόγος που θεωρούμε ότι πρέπει να εμπλέξουμε το μέσο κοινό, υιοθετώντας έναν πολιτισμένο τρόπο, είναι ότι το κοινό αυτό αποτελεί μέρος της λύσης, μαζί με το κοινό που ήδη μας υποστηρίζει, και άρα για να το προσεγγίσουμε πρέπει να ανοίξουμε τον δρόμο προς έναν διάλογο που θα μας επιτρέψει να συζητήσουμε τα ζητήματα που μας απασχολούν με όρους που θα αυξάνουν τις πιθανότητές μας να τους πείσουμε.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 4 – Μαγειρεύονται φήμες (Gerüchteküche) – COMMUNITY art CENTER mannheim – Γερμανία
Ολόκληρη αυτή η καμπάνια χτίστηκε γύρω από την ιδέα μιας διαδικασίας όπου ακούμε και συζητάμε με τους ανθρώπους χωρίς καμία κρίση: σε ένα συγκεκριμένο σημείο της πόλης του Μάνχαϊμ, οι περαστικές και οι περαστικοί καλούνταν να μπουν στο χώρο υποδοχής ενός οικήματος που είχε στηθεί ειδικά για τους σκοπούς της καμπάνιας. Εκεί τους ζητούσαν να μοιραστούν μια φήμη που είχαν ακούσει για τη μετανάστευση. Οι δύο καλλιτέχνες που έτρεχαν την καμπάνια περιγράφουν πώς κινούνταν ώστε να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των καλεσμένων τους: τους άκουγαν με σεβασμό και σημείωναν τις φήμες χωρίς κανένα σχόλιο ή κρίση (μολονότι πολλές από τις φήμες τις θεωρούσαν τουλάχιστον κακόγουστες).
Οι καλεσμένες/οι καλούνταν έπειτα να κάτσουν στην τραπεζαρία και οι καλλιτέχνες πήγαιναν στην κουζίνα και ετοίμαζαν το φαγητό που θα έτρωγαν όλοι μαζί. Συστατικά του κάθε πιάτου ήταν τα διάφορα χαρακτηριστικά του αφηγήματος που πλαισίωνε τη φήμη που είχαν αναφέρει οι καλεσμένοι και οι καλεσμένες. Αυτή η μη συμβατική και δημιουργική διαδικασία άνοιγε τον δρόμο για μια εποικοδομητική κουβέντα· επίσης, το γεγονός ότι κάθονταν όλες και όλοι γύρω από ένα τραπέζι και έτρωγαν μαζί δημιουργούσε μια συνθήκη ευχάριστη, άνετη και ενωτική.
Υπάρχουν πολλές καμπάνιες που προσπαθούν να προσφέρουν νέες εμπειρίες προκειμένου να ανοίξουν τον δρόμο για εποικοδομητικό διάλογο.
Αρχή 3η: Μην ταΐζεις τις λαϊκίστικες καρικατούρες, αφόπλισέ τις με την κινητοποίηση.
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, «ο λαϊκισμός μπορεί να επιζήσει σε συνθήκες πόλωσης. Λειτουργεί με καρικατούρες, με την ατέλειωτη δαιμονοποίηση ενός εχθρού με χαρακτηριστικά καρικατούρας».7 Οι συντηρητικοί, όταν θέλουν να φτιάξουν καρικατούρες των προοδευτικών, τους χαρακτηρίζουν αδύναμους, θυμωμένους, δίχως έλεγχο, συναισθηματικούς, αντιπατριώτες, απληροφόρητους και ελιτιστές.8 Άρα, η πιο συνήθης συμβουλή είναι να μην γίνεις το στερεότυπο που περιμένουν οι αντίπαλοί σου. Οι διδακτικές προσεγγίσεις και η μέθοδος του μηδενικού αθροίσματος που χρησιμοποιούν ορισμένες και ορισμένοι προοδευτικοί, με στόχο να αποδείξουν ότι οι αντίπαλοί τους έχουν άδικο, απλώς ρίχνουν λάδι στη φωτιά – κι αυτό δεν έχει να κάνει με την αντικειμενική υπεροχή των επιχειρημάτων. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για μια προσέγγιση που θα βασίζεται στο να ακούμε, να κατανοούμε, να επιστρατεύουμε έναν πολιτισμένο τόνο και να χτίζουμε την ενσυναίσθηση. Μια τέτοια προσέγγιση θα ακυρώσει το στερεότυπο και θα ανοίξει τον δρόμο για μια συζήτηση με το μέσο κοινό.
- 1Bejan, T. M. (2017),Mere civility: Disagreement and the limits of toleration, Harvard University Press. & Bybee, K.J. (2016), How civility works, Stanford Briefs, an imprint of Stanford University Press, Στάνφορντ, Καλιφόρνια.
- 2Haidt, Jonathon (2012),The righteous mind: Why good people are divided by politics and religion, Pantheon Books, ΝέαΥόρκη.
- 3Lakoff, George (2014), Don't think of an elephant!: know your values and frame the debate: the essential guide for progressives,2ηέκδοση, Chelsea Green Pub. Co., White River Junction, Βερμόντ.
- 4Stone, D., Patton, B., & Heen, S. (2000), Difficult conversations: How to discuss what matters most, Penguin Books, ΝέαΥόρκη.
- 5Stone, D., Patton, B., & Heen, S. (2000).
- 6Stone, D., Patton, B., & Heen, S. (2000).
- 7Rondón, Andrés Miguel (2017), How to Culture Jam a Populist in Four Easy Steps.
- 8Lakoff, George (2014).