2.2 Ιστορίες

Το δεύτερο βήμα στον σχεδιασμό μιας καμπάνιας αλλαγής του αφηγήματος –Στήσε την καμπάνια– περιλαμβάνει οκτώ ενότητες που θα σε οδηγήσουν να βρεις μια σωστή προσέγγιση και να δημιουργήσεις τα εργαλεία της καμπάνιας σου. Σε αυτή τη σελίδα εστιάζουμε στη δεύτερη ενότητα – Ιστορίες.

Τα εργαλεία στον παραπάνω πίνακα παρουσιάζονται κατά σειρά, στην πραγματικότητα όμως σε αυτό το βήμα πρέπει να πηγαίνεις πίσω μπρος στα διάφορα εργαλεία όσο στήνεις την καμπάνια.

Στη δεύτερη ενότητα του στησίματος, εστιάζουμε στο να φέρουμε στο επίκεντρο της καμπάνιας το ανθρώπινο στοιχείο, να δώσουμε αυθεντική φωνή στα μηνύματα και να δημιουργήσουμε ευκολομνημόνευτες ιστορίες που κινητοποιούν. Σε μια καμπάνια αλλαγής του αφηγήματος, η διαδικασία αυτή αποτελεί κεντρικό πυλώνα και παράγοντα επιτυχίας, γιατί οι άνθρωποι γοητεύονται από τις καλές ιστορίες και τις θυμούνται. Προτείνουμε εδώ τρία βασικά στάδια:

Δημιούργησε ιστορίες που υποστηρίζουν τα μηνύματά σου και μπορούν να αναπαραχθούν εύκολα.

Σημαντικό στοιχείο όταν στήνεις μια καμπάνια είναι να παράγεις ή να εντοπίσεις ιστορίες που εικονογραφούν και υποστηρίζουν το/τα μήνυμα(τα), που μπορούν εύκολα να διαδοθούν και να αναπαραχθούν ως μέρος της καμπάνιας. Εάν προσπαθείς να προβάλεις ένα γενικό επιχείρημα για κάποιο ζήτημα ή κάποια αξία, μπορεί να σου φανεί χρήσιμη η ιστορία ενός ανθρώπου, μιας κοινότητας ή μιας πόλης, ώστε να δώσεις ανθρώπινο πρόσωπο στις δυσκολίες και τις συνέπειες του ζητήματος ή για να «μικρύνεις τη συναισθηματική απόσταση»1  με το κοινό-στόχο, στο πλαίσιο της δημόσιας συνηγορίας. Είναι πολύ κρίσιμο οι ιστορίες σου να είναι ευκολομνημόνευτες και να κινητοποιούν, γιατί αποτελούν το κομμάτι εκείνο της καμπάνιας που το κοινό θα θυμάται και θα αναπαράγει. Το δελτίο Τύπου της οργάνωσης British Future για την καμπάνια της «Μαντίλας με τις παπαρούνες» (poppy hijab campaign) περιγράφει την ιστορία του στρατιώτη που αποτελούσε το κέντρο της καμπάνιας:

Στο Narrative Change Lab, όταν δουλεύουμε τη διαδικασία παραγωγής ιστοριών με ομάδες από γερμανικές οργανώσεις, τους παροτρύνουμε να εντοπίσουν και να λάβουν υπόψη τους ιστορίες που θα εξασφαλίσουν μια θερμή υποδοχή από το/τα τμήμα(τα) του μέσου κοινού στα οποία απευθύνονται, ιστορίες που προσωποποιούν το μήνυμα το οποίο προσπαθεί να περάσει η καμπάνια.

Κάνε την ιστορία σου όσο πιο συναρπαστική μπορείς.

Τα τελευταία χρόνια, πολλοί άνθρωποι που ασχολούνται με καμπάνιες και δημόσια συνηγορία δουλεύουν εξασκούνται εντατικά στην αφήγηση ιστοριών (storytelling). Ο τομέας αυτός έχει να μας διδάξει πολλά, και υπάρχουν πολλές πηγές για διάβασμα και εξάσκηση.3  Η παραγωγή μιας ιστορίας περιλαμβάνει δημιουργικότητα και παιχνίδι, πράγματα που δεν μπορούν να αποτυπωθούν σε μια σειρά γραπτών οδηγιών όπως η παρούσα, υπάρχουν όμως ορισμένες αρχές και δομές που θα μας φανούν χρήσιμες. Οι ιστορίες πρέπει να χαρακτηρίζονται από το λεγόμενο «αφηγηματικό τόξο» με τα συστατικά που απεικονίζονται στον παρακάτω πίνακα: έναν πρωταγωνιστή / μία πρωταγωνίστρια· αυξανόμενη ένταση ώστε να κρατάνε το ενδιαφέρον μας· και, τέλος, μια λύση και ένα δίδαγμα.

 
Η ιστορία του Khudadad Kahn από την καμπάνια «Μαντίλα με παπαρούνες» έχει αυτά τα στοιχεία, αλλά είναι περισσότερο μια εικόνα της ιστορίας παρά μια ιστορία με δραματικές εικόνες που καλεί σε δράση. Ο σύμβουλος επικοινωνίας Andy Goodman4  (με εξειδίκευση στις ιστορίες), όταν μιλάει για τις ιστορίες,5  χρησιμοποιεί το παρακάτω βίντεο με την ιστορία της βιβλιοθήκης του Τρόι (ΗΠΑ) ως παράδειγμα μιας καλής ιστορίας με εντυπωσιακό αποτέλεσμα:

Η ιστορία της βιβλιοθήκης του Τρόι κινείται πολύ ομαλά μέσα στο αφηγηματικό τόξο και, το σημαντικότερο, ως θεατές θέλουμε να μάθουμε τι συμβαίνει στο τέλος. Αυτό είναι το αποτέλεσμα που θέλουμε να πετύχουμε, αυτό εννοούμε στην πραγματικότητα όταν μιλάμε για «συναρπαστικές» ιστορίες. Τα μεγαλύτερα μπεστ-σέλλερ είναι τα αστυνομικά και τα ρομαντικά μυθιστορήματα, και οι άνθρωποι τα αγοράζουν παρότι ξέρουν τι θα συμβεί στο τέλος. Η γοητεία που μας ασκεί αυτό το αφηγηματικό τόξο είναι έμφυτη.

Διάλεξε με προσοχή τι είδους ιστορία θέλεις να πεις.

Είναι γνωστό ότι κάθε είδος ιστορίας προκαλεί και άλλο είδος αντίδρασης. Η ιστορία «ήρωας, θύμα, κακός» είναι ένα είδος πολύ κοινό στην πολιτική και στις εφημερίδες ταμπλόιντ, όπου οι κύριοι χαρακτήρες τοποθετούνται σε αυτούς τους τρεις ρόλους. Ιστορίες αυτού του είδους πυροδοτούν μια έντονη συναισθηματική αντίδραση που οδηγεί σε δράση.6  

Στην πραγματικότητα, πολλές αντι-μεταναστευτικές ιστορίες χρησιμοποιούν αυτό το σχήμα, όπου οι μετανάστες είναι οι κακοί, οι πληθυσμοί υποδοχής τα θύματα και οι λαϊκιστές πολιτικοί οι ήρωες. Πολλές οργανώσεις υπέρ της μετανάστευσης χρησιμοποιούν ακριβώς το ίδιο σχήμα, τοποθετώντας όμως τους μετανάστες στο ρόλο του ήρωα ή, συχνότερα, του θύματος. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικές/οί στις καμπάνιες και στη δημόσια συνηγορία με τέτοιου είδους θυματοποίηση, γιατί πολλοί μετανάστες αναφέρουν ότι ανάλογες ιστορίες είναι συχνά πολύ απλουστευτικές σε σχέση με την πραγματική εμπειρία της μετανάστευσης.7  Ωστόσο, αν διαλέξεις αυτό το σχήμα, να έχεις κατά νου ότι θα προκαλέσει ισχυρά συναισθήματα και σχετικά προβλέψιμες επιθέσεις της άλλης πλευράς, που θα προσπαθήσει να αναπλαισιώσει τους μετανάστες και να τους τοποθετήσει σε μια πιο αρνητική θέση.

Οι ιστορίες που αναμένεται να προκαλέσουν μια πιο συγκρατημένη απόκριση χρησιμοποιούν συχνά το σχήμα «Πολιτική, Αρχές, Άνθρωποι» – βλ. παρακάτω, Εικόνα 3. Στο σχήμα αυτό προσπαθείς να συνδέσεις μια ανθρώπινη ιστορία (άνθρωποι) με την αιτία μιας πράξης (αρχές/αξίες) κι έπειτα να κάνεις μια συγκεκριμένη πρόταση (πολιτική).8  Η καμπάνια του Hope not Hate χτίστηκε ουσιαστικά γύρω από αυτό το σχήμα: ο μακρόβιος μουσουλμανικός πληθυσμός, που ζει ειρηνικά και εξασκεί τη λατρεία του στην πόλη εδώ και χρόνια (άνθρωποι) θα πρέπει να απολαμβάνει το δικαίωμα της λατρείας όπως όλες οι θρησκείες (αρχή) και άρα να πάρει την άδεια για να χτίσει ένα επίσημο μουσουλμανικό κέντρο προσευχής (πολιτική). Αυτό το αφηγηματικό σχήμα συνδέει όλα τα κομμάτια της καμπάνιας και ουσιαστικά είναι ένας πολύ χρήσιμος τρόπος για να σκεφτείς αν είσαι έτοιμη/ος για τη συζήτηση που θα πυροδοτήσει η καμπάνια σου.

• Τι είδους ιστορία μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να δώσεις ανθρώπινο πρόσωπο στα επιχειρήματά σου; Πηγαίνει αυτόματα το μυαλό σου σε κάποιον άνθρωπο, οργάνωση ή ομάδα;
• Είναι η ιστορία σου συναρπαστική; Περιέχει κάποιου είδους δραματική κορύφωση;
• Πιστεύεις ότι μπορεί κάποιος εύκολα να την αναπαράγει;
• Θα διαλέξεις μια ιστορία πιο συναισθηματική ή θα στοχεύσεις σε μια πιο συγκρατημένη ανταπόκριση;
• Προσφέρει η ιστορία αποτελεσματική στήριξη στα μηνύματά σου;
• Πώς αντιδρούν άνθρωποι εκτός ομάδας στην ιστορία σου;

<< 2.1 - 2.3 >>

• 1Waller, R. L. & Conaway, R. N. (2011),«Framing and counterframing the issue of corporate social responsibility:Τhe communication strategies of nikebiz.com», Journal of Business Communication, 48, 83-106.
• 2British Future (2014), Remembering Khudadad Khan.
• 3Andy Goodman (2014), Master Narratives: The Stories That Move Americans with Andy Goodman, παρουσίαση για την οργάνωση Grantmakers for Effective Organizations.& Working Narratives (2013), Storytelling and social change: a strategy guide.
• 4Working Narratives (2013), Telling good stories — communications expert Andy Goodman.
• 5Andy Goodman (2014), Master Narratives: The Stories That Move Americans with Andy Goodman, παρουσίαση για την οργάνωση Grantmakers for Effective Organizations.
• 6Delft University of Technology (2016), Framing: How Politicians Debate, edX online course.
• 7Crawley, H., McMahon, S. & Jones, K. (2016), Victims and Villains: Migrant Voices in the British Media, Coventry: Centre for Trust, Peace and Social Relations, Πανεπιστήμιο Coventry.
• 8Delft University of Technology (2016), Framing: How Politicians Debate, edX online course.